Doç. Dr. Suna Oksay, Onur Acar, TSRŞB, Sigorta İnceleme ve Araştırma Yayınları 3, Sigorta Sektöründe Uluslararası Finansal Raporlama Standartları: Kurumlar ve Standartların Özetleri, Aralık 2005, s.46-50
AB’de uluslararası muhasebe standartlarının uygulanmasına ilişkin 1606/2002 sayılı Tüzüğe göre, 1.1.2005 tarihinden itibaren, borsaya kote olmuş şirketlerin konsolide finansal tabloları uluslararası finansal raporlama standartlarına göre yayınlanması zorunludur. Ancak, bu uygulama ile ilgili olarak, üye devletlere, bazı seçenekler de sunulmuştur. Öncelikle, üye devletler, borsaya kote olmuş şirketlerin yıllık finansal tabloları için UFRS’yi uygulama izni veya zorunluluğu getirebilirler. Bununla birlikte, üye devletler, halka açık olmayan şirketlerin konsolide ve/veya yıllık finansal tabloları için de, UFRS’yi uygulama izni veya zorunluluğu getirebilirler. Diğer taraftan, üye devletler, borsaya kote olan ancak, hem Birlik içinde hem de teşkilatlanmış üçüncü ülke piyasalarında faaliyet gösteren ve konsolide hesapları için uluslararası düzeyde kabul görmüş başkaca standartlar (Örneğin ABD, Kanada, Japonya Genel Kabul Görmüş Muhasebe Prensipleri - GAAP) kullanan şirketler için UFRS’nin uygulanmasını 2007 yılına kadar erteleyebilirler. Ayrıca, üye devletler, sadece borçlanma senetleri (debt securities) borsada işlem gören şirketler için de uygulamayı 2007 yılına kadar erteleyebilmektedir.
AB’de yayınlanan 1606/2002 sayılı Tüzükteki seçeneklerin, ülkeler tarafından nasıl kullanıldığına dair, Avrupa Komisyonu tarafından yapılan ve sonuçları Tablo 1’de yer alan araştırmanın incelenmesinden, UFRS’nin borsaya kote şirketlerin yıllık finansal tabloları için uygulanmasının Avusturya, Fransa, İspanya ve İsveç’te yasaklandığı, Yunanistan’da ve yeni üye ülkelerin çoğunda zorunlu tutulduğu, diğerlerinde ise isteğe bağlı bırakıldığı anlaşılmaktadır. Diğer seçeneklerle ilgili olarak da, ortak bir uygulama bulunmamaktadır.
AB ülkelerinde, UFRS’nin halka açık olmayan şirketlerin konsolide finansal tabloları için uygulanması genellikle serbest bırakılmıştır. Yıllık finansal tablolar için uygulanması ise, ya tamamen yasaklanmış ya da isteğe bırakılmıştır. Üye ülkeler, borsaya kote şekilde 3. ülke piyasalarında faaliyet gösteren ve finansal tablolarını uluslararası kabul görmüş standartlara göre hazırlayan şirketlerin, UFRS’nin uygulamasını, genellikle, 2007’ye ertelememiştir. AB’nde, erteleme uygulayan ülkeler, Almanya, Avusturya ve Belçika’dır. Sadece borçlanma senetleri borsada işlem gören şirketler için UFRS’nin uygulanması ise bazı üye ülkelerde 2007’ye ertelenmiştir.
Tablo 1
1606/2002 Sayılı Tüzüğün AB Üyelerince Uygulanması
| |
UFRS’nin borsaya kote şirketlerin yıllık bireysel finansal tabloları için uygulanması |
UFRS’nin halka açık olmayan şirketlerin konsolide finansal tabloları için uygulanması |
UFRS’nin halka açık olmayan şirketlerin yıllık bireysel finansal tabloları için uygulanması |
Sadece borçlanma senetleri borsada işlem gören şirketler için 2007’ye erteleme |
3. ülke piyasasında borsaya kote ve finansal tablolarını uluslararası kabul gören standartlara göre hazırlayanlar için 2007’ye erteleme |
| Almanya |
İsteğe bağlı*
|
İsteğe bağlı |
İsteğe bağlı* |
Erteleme |
Erteleme |
| Avusturya |
Yasak
|
İsteğe bağlı |
Yasak |
Erteleme |
Erteleme |
| Belçika |
Kararsız
|
İsteğe bağlı |
Kararsız |
Erteleme |
Erteleme |
| Çek Cum. |
Zorunlu
|
İsteğe bağlı |
Yasak |
Erteleme yok |
Erteleme yok |
| Danimarka |
İsteğe bağlı (2009dan sonra)
|
İsteğe bağlı |
İsteğe bağlı |
Erteleme (Bankalar hariç) |
Erteleme yok |
| Estonya |
Zorunlu
|
İsteğe bağlı (Finansal kuruluşlar için zorunlu) |
İsteğe bağlı (Finansal kuruluşlar için zorunlu) |
Erteleme yok |
Erteleme yok |
| Finlandiya |
İsteğe bağlı
|
İsteğe bağlı |
İsteğe bağlı |
Erteleme |
Erteleme yok |
| Fransa |
Yasak
|
İsteğe bağlı |
Yasak |
Erteleme |
Erteleme yok |
| G. Kıbrıs |
Zorunlu
|
İsteğe bağlı |
İsteğe bağlı |
Erteleme yok |
Erteleme yok |
| Hollanda |
İsteğe bağlı
|
İsteğe bağlı |
İsteğe bağlı |
Erteleme yok |
Erteleme yok |
| İngiltere |
İsteğe bağlı
|
İsteğe bağlı |
İsteğe bağlı |
Erteleme yok |
Erteleme yok |
| İrlanda |
İsteğe bağlı
|
İsteğe bağlı |
İsteğe bağlı |
Erteleme yok |
Erteleme yok |
| İspanya |
Yasak |
İsteğe bağlı |
Yasak |
Erteleme (Bankalar hariç) |
Erteleme yok |
| İsveç |
Gelir Vergileri |
İsteğe bağlı |
Yasak |
Erteleme |
Erteleme yok |
| İtalya |
Zorunlu (konsolide hesap hazırlayan sigorta şirketleri hariç) |
İsteğe bağlı (sigorta şirketleri için zorunlu) |
İsteğe bağlı (sigorta şirketleri hariç) |
Erteleme yok |
Erteleme yok |
| Letonya |
Yasak |
Finansal kuruluşlar için zorunlu, diğerleri için yasak |
Finansal kuruluşlar için zorunlu, diğerleri için yasak |
Erteleme yok |
Erteleme yok |
| Litvanya |
Zorunlu |
Bankalar için zorunlu, diğerleri için yasak |
Bankalar için zorunlu, diğerleri için yasak |
Erteleme yok |
Erteleme yok |
| Lüksemburg |
İsteğe bağlı |
İsteğe bağlı |
İsteğe bağlı |
Erteleme |
Erteleme |
| Macaristan |
İsteğe bağlı* |
İsteğe bağlı |
İsteğe bağlı* |
Erteleme |
Erteleme yok |
| Malta |
Zorunlu |
Zorunlu |
Zorunlu |
Erteleme |
Erteleme yok |
| Polonya |
İsteğe bağlı |
İsteğe bağlı (Bankalar için zorunlu) |
İsteğe bağlı |
Erteleme |
Erteleme yok |
| Portekiz |
İsteğe bağlı (bankalar hariç) |
İsteğe bağlı (Finansal kuruluşlar için zorunlu) |
İsteğe bağlı |
Erteleme yok |
Erteleme yok |
| Slovakya |
Zorunlu |
Zorunlu |
Yasak |
Erteleme yok |
Erteleme yok |
| Slovenya |
Zorunlu |
İsteğe bağlı (Banka ve sigorta şirketleri için zorunlu) |
İsteğe bağlı (Banka ve sigorta şirketleri için zorunlu) |
Erteleme yok |
Erteleme yok |
| Yunanistan |
Zorunlu |
İsteğe bağlı |
İsteğe bağlı |
Erteleme yok |
Erteleme yok |
Kaynak:1606/2002 Sayılı Tüzüğün AB Ülkelerinde Uygulanmasına İlişkin 17.1.2005 tarihli AB anketi, http://europa.eu.int/comm/internal_market/accounting/docs/ias/ias-use-of-options_en.pdf
*Sadece bilgi verme amaçlıdır. Vergilendirme, kar payı dağıtımı gibi işler için kanuni finansal tablolar kullanılmaya devam edecektir.
AB’de UFRS’ye geçiş öngören 1606/2002 sayılı Tüzük uyarınca, ilk olarak 29.9.2003 tarih ve 1725/2003 sayılı Tüzükle, 1.1.2005 tarihinden itibaren uygulanmak üzere bazı UFRS’ler AB müktesebatına aktarılmıştır. Bu Tüzükle, finansal araçlara ilişkin UMS 32 ve UMS 39 gibi önemli ve kapsamlı standartlar ise AB müktesebatına aktarılmamıştır.
Bir şirket, tüm standartları ve yorumları aynen uygulaması halinde UFRS uyumlu finansal tablo yayınladığını ilan edebilir. Bu nedenle, AB’de şirketler, UMS 39 nolu standardı kısmen uyguladıkları için, finansal tablolarını açıklarken, UFRS’nin AB’ye uyarlanmış halini kullandıklarını ilan etmektedir.
Uluslararası finansal raporlama standartları, dinamik, sürekli güncellenen ve aralarına yenileri eklenen standartlar olduğu için, 1725/2003 sayılı Tüzüğün de sürekli güncellenmesi ihtiyacı doğmaktadır. Bu çerçevede, IASB tarafından yeni oluşturulan standartlar ile değiştirilmiş standartların, AB hukukuna aktarılması ve 1725/2003 sayılı Tüzüğün güncellenmesi için, Aralık 2005 tarihine kadar, Tablo 2’de gösterilen yeni Tüzükler yayınlanmıştır.
Tablo 2
1725/2003 sayılı Tüzükte Yapılan Değişiklikler
| Tüzük |
İlgili Standart No
|
| 6.4.2004 tarih ve 707/2004 sayılı |
UFRS 1 |
| 19.11.204 tarih ve 2086/2004 sayılı |
UMS 39
|
| 29.12.2004 tarih ve 2236/2004 sayılı |
UFRS 3,4,5 ve UMS 36, 38
|
| 29.12.2004 tarih ve 2237/2004 sayılı |
UMS 32 ve IFRIC 1
|
| 29.12.2004 tarih ve 2238/2004 sayılı |
UMS 1, 2, 8, 10, 16, 17, 21, 24, 27, 28, 31, 33, 40
|
| 4.2.2005 tarih ve 211/2005 sayılı |
UFRS 2
|
| 7.7.2005 tarih ve 1073/2005 sayılı |
IFRIC 2
|
| 25.10.2005 tarih ve 1751/2005 sayılı |
UMS 39 ve SIC 12
|
| 8.11.2005 tarih ve 1910/2005 sayılı |
UFRS 6, UMS 19, IFRIC 4 ve 5
|
| 5.11.2005 tarih ve 1864/2005 sayılı |
UMS 39 (makul değer)[1] |
25 Kasım 2005 itibarıyla, aşağıda yer alan standartlar dışındaki, IASB tarafından yayınlanan tüm standartlar ve yorumlar, AB hukukuna aktarılarak uygulamaya konmuştur:
•Finansal Araçlar: Kayda Alınma ve Ölçüm başlıklı UMS 39 nolu standartta yapılan değişiklik (Nisan 2005)
•Maden Kaynaklarının Araştırılması ve Değerlendirilmesi başlıklı UFRS 6 ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının İlk Kez Uygulanmasına İlişkin İlkeler başlıklı UFRS 1 nolu standartlarda yapılan değişiklik (Haziran 2005)
•Finansal Araçlar: Dipnotlar başlıklı UFRS 7 nolu standart (Ağustos 2005)[2]
•UMS 1 nolu standarda sermayeye ilişkin dipnotlar eklenmesi (Ağustos 2005)[3]
•UMS 39 ve UFRS 4 nolu standartlarda finansal garanti planlarına (financial guarantee schemes) ilişkin yapılan değişiklik (Ağustos 2005)
•IFRIC 6 nolu yorum (Eylül 2005)
•IFRIC 7 nolu yorum (Kasım 2005)
[1]AB’de UMS 39, 2 önemli istisna ile kabul edilmişti. Bu istisnalardan biri olan makul değer seçeneği (fair value option) bu Tüzükle 1.1.2005 tarihinden geçerli olacak şekilde kaldırılmış olup, hedge muhasebesi ise halen AB hukukuna aktarılmamıştır.
[2]UFRS 7 nolu standardın kabulü ile 2007 yılından geçerli olacak şekilde UMS 32 nolu standardın dipnotlarla ilgili kısmı ve UMS 30 nolu standart yürürlükten kaldırılmıştır. UFRS 7 nolu standart ve diğer standartlarda yaptığı değişiklikler 1.1.2007 tarihinde yürürlüğe girecektir.
[3]1.1.2007 tarihinde yürürlüğe girecektir.